ویراستاری متون مختلف در چند سطح انجام میشود که عبارتند از ویراستاری علمی، فنی و زبانی .
در مقالههای تخصصی، ویراستاری علمی اهمیت بالاتری نسبت به ویراستاری فنی و زبانی داشته و اولین گام برای ویرایش چنین آثاری بهشمار میآید. با این حال، اغلب پژوهشگران با فرآیند ویرایش مقاله تخصصی آشنایی نداشته و از سوی دیگر بنا به دلایلی که در ادامه شرح خواهیم داد، یافتن یک ویراستار علمی متبحر برای ویرایش مقاله چالشبرانگیز است.
همین موضوع سبب شده است تا برخی محققان مقالات خود را بدون ویرایش یا با یک ویرایش سطحی برای مجلات علمی ارسال کنند که ممکن است زحمات زیادی را که برای تهیه یک مقاله متحمل شدهاند، هدر بدهد و مقاله آنها از سوی سردبیر مجله رد شود. به همین دلیل قصد داریم تا در ادامه ضمن آموزش ویراستاری علمی مقالات تخصصی ، به نحوه انتخاب ویراستار علمی بپردازیم. ویراستاری (Editing) چیست؟
ویراستاری یا ویرایش، بهمعنای رفع خطاها، زدودن ابهامات و نظم و ترتیب بخشیدن به محصولات نوشتاری، دیداری و شنیداری است. هدف از ویراستاری یک نوشته، زدودن کجیها و نادرستیهای ظاهری و باطنی بهمنظور تسهیل انتقال اطلاعات و یا احساسات از نویسنده به خواننده است. در فرآیند ویرایش نه تنها ساختارهای زبانی بلکه مفاهیم و اطلاعات درجشده در متن نیز مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و درنهایت نوشتهای روان، منسجم و یکدست حاصل میشود.
ویراستاری به اعتبار نوع ویرایش به چهار دسته تخصصی، محتوایی، زبانی و فنی تقسیمبندی میشود که در این مقاله به بررسی ویرایش تخصصی یا علمی خواهیم پرداخت. شغل ویراستاری چیست؟ کار ویراستاری ترکیبی از دانش و هنر است. ویراستار با دانشی که در حوزه دستور زبان فارسی دارد و با بهرهگیری از هنر نویسندگی خود به بازبینی و اصلاح انواع نوشتهها از نظر غلطهای املایی، خطاهای دستوری، ابهامات و اطلاعات نادرست میپردازد و به نوشته نظم و ترتیب میدهد. ویراستاری شغلی است که نیاز به سرمایه ندارد و ویراستار میتواند بهعنوان شغل دوم خود و حتی بهصورت دورکاری به این کار بپردازد. اما در کنار این مزایا، ویراستاری مهارتی است که نیاز به سالها تلاش و کسب تجربه دارد و برای اشتغال در این حرفه فرد باید واجد شرایط زیر باشد: دانش فنی در شیوه خط فارسی، علائم نگارشی آشنایی با اصول فنی حروفچینی ذوق نویسندگی و آشنایی با انواع مختلف نوشتهها اطلاعات عمومی بالا و آشنایی با اعلام و نام افراد صبر، حوصله، دقت و علاقه فراوان